AS HORTAS DE BELVÍS

En Santiago de Compostela, nun barrio chamado Belvís, atópase este emplazamento  recentemente acondicionado que chama a nosa atención. Básicamente, trátase dunha zona de recreo con amplas zonas verdes, delimitadas por árbores e algúns muros de pedra antigos e irregulares, que reparten o territorio en parcelas desiguais.

Os reclamos de Belvís son, fundamentalmente, o paseo e o deporte. É habitual ver corredores e paseantes que escollen este emplazamento para relaxarse nas poucas horas de lecer diario, estirar un pouco as pernas e respirar aire puro, mentras soben e baixan as encostas que caracterizan a súa orografía.

O parque de Belvís non é un parque calquera. É un parque moi activo e atractivo, sobre todo nas horas vespertinas, nas que moitos composteláns acoden regularmente, con raño e aixada, para cultivar a terra que o concello dispón a tal labor.

As zonas cultivables están repartidas en pequenos espazos delimitados e numerados, correspondéndolle a cada pequeno agricultor a parcela suficiente que produza a cantidade necesaria de xénero para o consumo individual e/ou do núcleo familiar.

Ao  pasear pola beirada, alguén afeito a ver plantacións no rural, non pode menos que comentar certos aspectos que chaman a súa atención, e de ser posible, neste caso, por sana comparación.

A primeira xa foi avanzada, e ten relación coa pequena extensión das parcelas, inconcebible para calquera labrega/o que –á marxe dos que comercializan- non entenden a agricultura a tan pequena escala, aínda vivindo nun país minifundista. No peor dos casos, o xénero debe ser autosuficiente para toda a extensión familiar e os veciños máis achegados da parroquia, alén daqueloutro que non se consome. Unha horta no medio rural debe posuír extensión abonda para a plantación das patacas que se comerán durante todo o inverno, cebolín a esgalla, ademáis de verzas para facer o caldo e que coman as galiñas e os pitos. Deixamos á parte o cultivo dos nabos e outras especies básicas como os tomates ou os pementos.

A segunda ten a ver coa variedade de estilos, sobre todo nas delimitacións e maneiras de concebir a pequena horta. As máis, sepáranse das veciñas por unha pasantía de herba acotante; outras son sofisticadas e utilizan cercos de madeira con porta pequena nun extremo.

A terceira está relacionada coas técnicas de cultivo. Algunhas son pouco habituais, como a maneira de dispoñer o terreo para as leitugas, e así, no canto de facer regos pequenos, -que é a máis utilizada- conforman grandes levantamentos de terra aplanados nos que se dispoñen as plantas.

Non sabemos –porque non vimos ninguén, eran as 12 da mañá entre semana- quen son os agricultores aficionados que elixiron, libremente, adicarse a esta tarefa no seu tempo de lecer. Non sabemos se son catedráticos de universidade os que alí acoden cada tarde, se se trata de estudantes avanzados concienciados coa cuestión ecolóxica, se cadra algúns funcionarios de administración e servizos, algún monxe Benedictino extraviado que deba cumprir coa norma da súa orde –ora et labora-, ou algunha ama ou amo da casa que aproveite a ocasión para comer sano e rico.

As hortas de Belvís supoñen a dignificación do oficio de cultivar a terra e son un canto silencioso a todos os agricultores e agricultoras dun país no que esta tarefa imprescindible nunca tivo a boa consideración necesaria nin a remuneración precisa. Nas hortas de Belvís, o traballo voluntario de cubrir as mans de terra convértese nun exercicio de transparencia e satisfacción persoal ao tempo que invita a reflexión sobre o modelo de desenvolvemento a seguir, nun punto da liña do tempo marcado polo fracaso colectivo.     

A Carmen e Paco